Wystawa prezentuje historiÄ™ powstania i dziaÅ‚alność szczególnej pod wieloma wzglÄ™dami jednostki organizacyjnej MBP. Utworzona w październiku 1948 r. (formalnie od lutego 1949 r.) – najpierw jako grupa specjalna, od marca 1950 r. – jako Biuro Specjalne, a od grudnia 1951 r. – jako departament, otrzymaÅ‚a zadanie „oczyszczenia” szeregów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z agentów, prowokatorów oraz czÅ‚onków zdefiniowanego niedawno tzw. odchylenia prawicowo-nacjonalistycznego.
RealizujÄ…c powyższe zadania, funkcjonariusze X Departamentu: RóżaÅ„ski, Fejgin, ÅšwiatÅ‚o, Piasecki, Michalak, Dusza i inni, dopuÅ›cili siÄ™ szczególnych, nawet jak na „zwyczaje” panujÄ…ce w MBP, okrucieÅ„stw, zarówno w X Pawilonie w wiÄ™zieniu na Rakowieckiej, jak i we wÅ‚asnym, pozostajÄ…cym poza jakimikolwiek strukturami, tajnym wiÄ™zieniu w Miedzeszynie (tzw. willa „Spacer”). Historia X Departamentu, to jednak nie tylko prosta historia katów i ich ofiar. Przez pryzmat spraw, jakimi siÄ™ X Departament zajmowaÅ‚ wystawa pokazuje zarówno „korzenie” zbrodniczej idei, z której on „wyrósÅ‚” – procesy moskiewskie lat 30., a nastÄ™pnie pokazowe „spektakle” na WÄ™grzech, w CzechosÅ‚owacji, Rumunii, BuÅ‚garii – jak i pewne aspekty dziejów formacji komunistycznej w Polsce. Jej agenturalne powiÄ…zania w wywiadem sowieckim (poprzez osoby WÅ‚odzimierza Lechowicza i Alfreda Jaroszewicza), problem demoralizacji i okrucieÅ„stw partyzantów GL-AL (poprzez sprawÄ™ Grzegorza KorczyÅ„skiego), a także kwestiÄ™ zwalczania podziemia niepodlegÅ‚oÅ›ciowego lat wojny (poprzez historiÄ™ BogusÅ‚awa Hrynkiewicza). Ukazuje wreszcie instrumentalny stosunek wÅ‚adz partyjnych do zbrodni już popeÅ‚nionych i wÅ‚aÅ›nie popeÅ‚nianych, dowolnie sankcjonowanych lub potÄ™pianych, w zależnoÅ›ci od doraźnych celów politycznych.
Wystawę można będzie oglądać do 16 marca
w salach wystawowych Biblioteki Publicznej MiG w Dębnie, ul. Mickiewicza 32.
Serdecznie zapraszamy.
